Politieke investering in ‘directe democratie’ helpt onafhankelijk wijkcentrum om zeep

In de vorige editie van De Pijp Krant (april 2020) stond een ingezonden brief van het bestuur van het Wijkcentrum De Pijp onder de titel ’Valt democratisering stil in De Pijp?’ De waarde en het belang van het Wijkcentrum voor de buurt was daarin al duidelijk beschreven. Actieve buurtbewoners onderstrepen dat belang.

“We hebben het hier over een gouden team in De Pijp, dat gooi je toch zomaar niet weg? Wat weg is komt nooit in deze kracht meer terug!”

“De tijdgeest denkt altijd dat zij vernieuwend bezig is. Hier lijkt het verfrissend om bestaande buurtkrachten af te breken om een meer centraal geleide ontwikkeling in te luiden.”

“Heel dom van de politiek, want ook zij hebben het Wijkcentrum nodig voor verbinding met de bewoners, al denken ze misschien van niet.”

Directe democratie
‘Wanneer bewoners direct invloed hebben op besluiten over hun stad, kan het vertrouwen in de politiek hersteld worden’. Dat staat in ’De 99 van Amsterdam’ een website onder verantwoordelijkheid van de Gemeente Amsterdam. Acht doelen uit het coalitieakkoord van 2018 zijn hierin uitgewerkt. Deze ‘directe invloed’ zien we op twee manieren:

1. Via het proces van inspraak in de gebiedsplannen en gebiedsagenda’s voor De Pijp/Rivierenbuurt. Het beschikbare budget daarvoor gaat naar ambtenaren en ingehuurde externen (en gemaakte kosten voor bijeenkomsten).

2. Via nieuwe budgetten. Over de besteding daarvan kunnen bewoners beslissen. Het geld gaat naar tijdelijke projecten. Structurele subsidie van het Wijkcentrum vervalt.

De eerste manier loopt al een tijdje en daarin speelt het Wijkcentrum een faciliterende rol voor buurtbewoners en ondernemers. Tot volle tevredenheid van iedereen. Tot nu toe dus. Want de rol van het Wijkcentrum zal wegvallen, terwijl het aantal ambtenaren dat zich met die directe invloed van buurtbewoners bezighoudt de laatste jaren flink is toegenomen. Bovendien huurt de gemeente steeds meer externe bureaus en freelancers in, om processen te begeleiden en ‘onafhankelijke voorzitter’ te zijn bijvoorbeeld. Taken die ook het Wijkcentrum voor haar rekening nam, maar dan werkelijk onafhankelijk, want niet door de gemeente ingehuurd.

Pot met honing
Laten we eens goed kijken naar de tweede manier: bewoners beslissen over de besteding van nieuwe budgetten. Er zijn nu tonnen beschikbaar, onder andere voor projecten in De Pijp/Rivierbuurt en de Diamantbuurt. Onlangs is hierover een folder op alle deurmatten in de buurt gevallen. In de folder staat het volgende te lezen: ‘Elk gebied krijgt een budget van €100.000. Met dat geld kunnen plannen van bewoners, ondernemers en organisaties voor de buurt worden betaald. De buurt bepaalt zelf welke plannen worden uitgevoerd!’

Binnen een maand (tot eind juni) mag iedereen een plan indienen. Als je minstens vijftig likes krijgt (de nieuwe vriendjespolitiekdemocratie) mag je verder in de tombola. Ambtenaren toetsen de plannen op haalbaarheid, niet op inhoud. Het plan mag niet als een commerciële activiteit opgezet zijn, een politiek doel mag het plan ook niet hebben. Als voorbeeld van wat wel mag staat in de folder een plan voor meer groen, of minder verkeer. Is dat dan niet politiek? Indieners van plannen die meer dan €50.000 kosten, krijgen ook nog eens te maken met – absurde – Europese aanbestedingsregels. Maar dat kan de gemeente ook niet helpen.

De vijf plannen met de meeste likes mogen door naar dialoogbijeenkomsten, geleid door ‘neutrale’ voorzitters die door de gemeente worden ingehuurd. Tot slot krijgen alle bewoners een stembiljet. Dan gaan we dus stemmen. Direct democratisch! Maar voor wie goed kijkt vooral een nieuwe bureaucratie.

En hoe zit het met meer vertrouwen in de politiek? In het collegeakkoord staat op pagina 6: ‘Niet door nieuwe stelsels op te tuigen.’ En dat is dus precies wat er wél gebeurt. In plaats van gemeenschapszin te stimuleren zal deze procedure eerder concurrentie om de pot met honing aanwakkeren.

Transparantie kent grenzen
En hoe zit het met de subsidie van het Wijkcentrum? Wordt daar ook een stemming over gehouden? Nee. In het kader van de ‘directe democratie’ wordt zonder democratische stemming een buurtbudget bedacht dat mede wordt betaald door de afschaffing van het Wijkcentrum. Dat Wijkcentrum kost €150.000 op jaarbasis. Hoe dit bedrag zich verhoudt tot de kosten van de ambtelijke ondersteuning en de ingehuurde externen is niet bekend. Gemeentelijke transparantie kent grenzen.

Bij deze dien ik daarom mijn plan in om het Wijkcentrum te behouden. Ik hoop dat ik 50 likes krijg, anders heb ik blijkbaar niet genoeg vriendjes gemobiliseerd. Maar let op: ‘Het plan mag geen onderdeel vormen van, of in strijd zijn met plannen die de gemeente uitvoert’, staat in het regelement. Actie voeren tegen een gemeentebesluit mag dus niet. We leven in een democratie, dus dat mag natuurlijk wel, maar je moet niet denken dat je daar met 50 likes geld voor krijgt. Het moet wel leuk blijven. Dus: ’Groen in uw buurt’? ‘Uw straat gezelliger maken’? Allemaal prachtig, als het maar geen politieke actie is. En daar ga je met je ‘directe democratie’.

Co-creatie
Wellicht weet u dat het Wijkcentrum inmiddels wegens een afgedwongen bezuiniging moeilijk bereikbaar is, weggestopt bovenin het Huis van de Wijk, waarmee zelfs een voorlichter van Stadsdeel Zuid het verwart… Waar het Wijkcentrum eerst centraal gelegen was in die mooie punt in de Gerard Doustraat, heeft de gemeente een co-creatieplek bedacht. Dat is iets dat buurt en gemeente samen in gelijkwaardigheid ontwikkelen. De gemeente kon zelf ook niet goed duidelijk maken wat ze daarmee nou eigenlijk bedoelde en kwam gemaakte afspraken niet of te laat na. Buurtbewoners hebben ervoor gezorgd dat hier wél werkelijk iets gebeurde. Dat gaat nu lopen, er komen steeds meer mensen binnen, dankzij de gratis inzet van diezelfde buurtbewoners. Maar de gemeente blijft onduidelijk over de vraag of hiermee volgend jaar kan worden doorgegaan. Het beetje vertrouwen dat er nog was is daarmee verdwenen.

Ja, dit is een boos stuk. Lezer, ik had u gewaarschuwd.